|
умуман унутиб қўйган одамга нисбатан, эса адашиш сўзи ишлатилмайди.
Шу нарсани айтиб ўтиш мақсадга мувофиқки, молиявий муносабатларда Аллоҳ Таоло аёл кишининг гувоҳлиги мана шу тарзда, яъни, бир кишининг ўрнига икки аёл ўтирадиган тарзда бўлишини тайинлади.
فَإِن لَّمْ يَكُونَا رَجُلَيْنِ فَرَجُلٌ وَامْرَأَتَانِ مِمَّن تَرْضَوْنَ مِنَ الشُّهَدَاء أَن تَضِلَّ إْحْدَاهُمَا فَتُذَكِّرَ إِحْدَاهُمَا الأُخْرَى
(Ва сизлар рози бўладиган икки эркак топилмаса, бир эркак ва икки аёлни – бири унутиб адашса, яна бири унга эслатади – гувоҳ қилинглар!).
Оятда кўрсатилишича, молиявий муносабатларда аёлларнинг унутиб қўйиш эҳтимоллари эркакларникига нисбатан кўпроқ бўлади. Эҳтимол бунга сабаб уларнинг бундай муносабатларга кам қатнашганликларидир. Улар молиявий муносабатларда эркакларга нисбатан анча кам қатнашадилар. Шунинг учун бири унутган нарсани иккинчиси эслатиб қўйиши эътибори билан улардан иккитасининг гувоҳлиги бир эркакнинг гувоҳлигига тенг бўляпти. Негаки, эркак молиявий муносабатлар, ҳолатлар, воқеаларнинг ҳаммасини кузатиб боради. Аёл эса ундай эмас. Шунинг учун у ўзи каби яна бир аёл билан бирга бўлгандагина бир эркакнинг гувоҳлигичалик гувоҳ бўла олади. Бунинг сабаби молиявий муносабатларда қатнашиш борасида эркак билан аёлнинг бир-биридан фарқ қилишига бориб тақалади. Зеро, гувоҳлик ҳеч қандай тушунмовчилик аралашмаган очиқ қатнашишга асосланиши лозим.
Туғилиш, эмизиш каби фақат аёлларгина қатнашадиган ишларда битта аёлнинг гувоҳлиги ўтиши ҳам шу фикримизни қувватлайди.
(وَلاَ يَأْبَ الشُّهَدَاء إِذَا مَا دُعُواْ гувоҳлар (гувоҳлик учун) чақирилганда бош тортмасинлар!) яъни, гувоҳлар қарз савдосини ёзилишига гувоҳ бўлишга чақирилсалар, рози бўлсинлар, рад этмасинлар. Бу ердаги тақиқ макруҳликни ифодалайди. Чунки унинг қатъийлигини кўрсатадиган қарина йўқ. Демак, у қатъий бўлмаган тақиқдир.
Яъни, қарз савдосининг ёзилишига гувоҳ бўлишга чақирилган кишининг келмаслиги макруҳдир.
(وَلاَ تَسْأَمُوْاْ أَن تَكْتُبُوْهُ صَغِيراً أَو كَبِيراً إِلَى أَجَلِهِ хоҳ катта, хоҳ кичик қарз бўлсин, муддати келгунича ёзиб қўйишдан эринманглар) яъни, дайн миқдори қанча бўлишидан қатъий назар, уни ёзишни малол олманглар. Бу гапда ёзишга тарғиб бор.
(ذَلِكُمْ أَقْسَطُ عِندَ اللّهِ мана шу Аллоҳ наздида адолатлироқ) яъни, одилроқ.
(وَأَقْومُ لِلشَّهَادَةِ гувоҳлик учун тўғрироқ) Унинг учун исботланганроқ.
206-бет
Бетлар: 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 105 106 107 108 109 110 111 112 113 114 115 116 117 118 119 120 121 122 123 124 125 126 127 128 129 130 131 132 133 134 135 136 137 138 139 140 141 142 143 144 145 146 147 148 149 150 151 152 153 154 155 156 157 158 159 160 161 162 163 164 165 166 167 168 169 170 171 172 173 174 175 176 177 178 179 180 181 182 183 184 185 186 187 188 189 190 191 192 193 194 195 196 197 198 199 200 201 202 203 204 205 206 207 208 209 210 211 212 213 214 215 216 217 218 219 220 221 222 223 224 225 226 227 228 229 230 231 232